Ο όρος «άτομα με ειδικές ανάγκες» προσβάλλει τους ανθρώπους με αναπηρία

Δεκάδες Έλληνες πολίτες με αναπηρία αθροίζουν τις υπογραφές τους σε έγγραφο που θα αποσταλεί στα τέλη του Ιουνίου προς την ανώνυμη εταιρεία “Αττικό μετρό”, αξιώνοντας την αντικατάσταση του όρου “άτομα με ειδικές ανάγκες” που χρησιμοποιείται στις ηχητικές ανακοινώσεις της εταιρείας από τον όρο “άτομα με αναπηρία”.
Το όλο ζήτημα είναι πολύ πιο σοβαρό από ότι με
πρώτη ανάγνωση δείχνει, δεν είναι ζήτημα τήρησης των τύπων αλλά ζήτημα ουσίας.

Καταρχάς ο όρος άτομα με ειδικές ανάγκες συνιστά κενολογία.
Η επικράτηση επί σειρά ετών του όρου , παρέπεμπε
στην αδυναμία/ανικανότητα της πολιτείας να δημιουργήσει / εξασφαλίσει πρόσβαση σε θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα και αγαθά για τους ανθρώπους με αναπηρία. Βαπτίζονταν λοιπόν “ειδικές” 

οι θεμελιώδεις/γενικές ανάγκες των ανθρώπων με αναπηρία (στην εκπαίδευση, εργασία κ.ο.κ.) επειδή η πολιτεία δεν τις κάλυπτε, ως εκ της βασικής περί ισότητας αρχής του συντάγματος όφειλε και οφείλει.

Ο όρος, λοιπόν, ήταν άλλοθι της πολιτειακής ανεπάρκειας και ως τέτοιος σε εποχές όπου η διακιωματική προσέγγιση της αναπηρίας εξακολουθούσε κοινωνικά ζητούμενη είχε επικρατήσει. Υπό την έννοια αυτή, η εμμονή στην αναπαραγωγή του όρου “άτομα με ειδικές ανάγκες” παραπέμπει στις εποχές επικράτησης των πατερναλιστικών αντιλήψεων για την αναπηρία και διευκολύνει επικοινωνιακά την συνέχιση των συνταγματικών παραβιάσεων έναντι των ανθρώπων με αναπηρία της ελληνικής πολιτείας.

Ακόμα και εάν, όμως, κάποιοι δεν διαθέτουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν το παραπάνω σκεπτικό, υπάρχει ένα επιχείρημα ακόμα πιο “αυτονόητο” επί του οποίου αδυναμία κατανόησης δε νοείται. Οι ίδιοι οι άνθρωποι με αναπηρία λοιπόν, διά των επισήμων φορέων τους, έχουν ορίσει ως παρωχημένο και αντιδραστικό τον όρο “άτομα με ειδικές ανάγκες” και τον έχουν αντικαταστήσει με τον όρο “άτομα με αναπηρία” εδώ και μιά δεκαετία. Συνεπώς, η επιμονή στην χρήση του παρωχημένου/αντιδραστικού όρου συνειδητά σημαίνει ευθεία αγνόηση των ανθρώπων με αναπηρία, άρνηση του δικαιώματός τους στον αυτοπροσδιορισμό, κάθετη εναντίον τους προσβολή που παραπέμπει σε ξεκάθαρες ενδόμυχες ρατσιστικές αντιλήψεις.

Η τρίτη σημαντική όψη της διαμαρτυρίας προς την “ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ” Α.Ε. – μέχρι το πρωϊνό της 23ης Ιουνίου την υπέγραφαν 40 άνθρωποι – έχει να κάνει με το μέγεθος της παραβίασης του δικαιώματος των ανθρώπων με αναπηρία στον αυτοπροσδιορισμό. Η εταιρεία/αποδέκτης της διαμαρτυρίας, δεν αποτελεί την εξαίρεση αλλά τον κανόνα στην χρήση του παρωχημένου/καταδικαστέου όρου. Κατά συνέπεια το περιεχόμενο της διαμαρτυρίας και το συνακόλουθο αίτημα αποκατάστασης της προσβολής σε βάρος των ανθρώπων με αναπηρία, έχει επί της ουσίας πάμπολλους αποδέκτες.

Το κείμενο έχει συντάξει η νομικός με απώλεια όρασης Πωλίνα Παπανικολάου, ψυχή της όλης προσπάθειας να αναχαιτιστεί – επιτέλους – το κύμα ρατσισμού και χυδαιότητας που εκπορεύεται από την καταχρηστική/βάναυση χρήση του όρου “άτομα με ειδικές ανάγκες”. Το κυρίως σώμα του έχει ως ακολούθως :

“Η εμπέδωση ενός πολιτισμού αμοιβαίας κατανόησης και συναντίληψης πρωτίστως προσαπαιτεί την διαμόρφωση και συναρμογή ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας. Αρχής γενομένης από την ορθή χρήση σε καθημερινή βάση ενός λεξιλογίου, απολύτως συνάδοντος με την ανθρωποκεντρική προσέγγιση, που τάσσουν διεθνώς οι εξελίξεις στον χώρο των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία.

Η χρήση του όρου «άτομα με ειδικές ανάγκες» στις ηχητικές ανακοινώσεις ειδοποίησης του φορέα σας, , αφενός δεν ανταποκρίνεται στην σύγχρονη επιστημονική, πολιτική και κοινωνική μεταχείριση της αναπηρίας ως συνθήκης εφόσον αντικατοπτρίζει προ ετών εγκαταλειφθήσες ιατρο-κεντρικές προσεγγίσεις πατερναλιστικού χαρακτήρα που αισθιάζουν μονοδιάστατα στο έλλειμμα και την μειονεξία, αφετέρου έχει αντικατασταθεί από τον όρο «άτομα με αναπηρία» με την Ομόφωνη Απόφαση της 22ης Μαϊου 2001 όλων των Κρατών Μελών της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, η οποία στην 54η Διάσκεψη της προέβη στην ριζική αναμόρφωση του εν λόγω ορισμού συμπεριλαμβάνοντας στο περιεχόμενο του και την αλληλεπίδραση των τυχών τιθέμενων εμποδίων, στρέφοντας το ενδιαφέρον της Παγκόσμιας Κοινότητας από την βλάβη στην ένταξη, στην ισότητα πρόσβασης και εν τέλει στον προσεταιρισμό σε όλα τα επίπεδα με όρους αξιοπρέπειας.

Σημειώνεται μάλιστα προς ενίσχυση της ανωτέρω επιχειρηματολογίας μας, ότι τον εδώ προτεινόμενο όρο ενστερνίστηκαν τόσο τα Ηνωμένα Έθνη στο άρθρο 1 παρ. 2 της οικίας Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, που υπεγράφη και από την χώρα μας στην Νέα Υόρκη στις 13 Δεκεμβρίου του 2006, το Συμβούλιο της Ευρώπης κατά τρόπο πανηγυρικό στην Σύσταση του REC (2006) 5, ο Συνταγματικός μας Νομοθέτης, ο οποίος τον κατοχυρώνει στην παρ. 6 του άρθρου 21 Συντ. 1975/1986/2001/2008 όσο και οι φορείς εκπροσώπησης του Διεθνούς, Ευρωπαϊκού και Εθνικού Αναπηρικού Κινήματος.

Ως ισότιμα μέλη της Ελληνικής Κοινωνίας προσδοκούμε την δημιουργία πρόσφορου εδάφους για την ανάπτυξη συνειδησιακών εκτυπώσεων χωρίς στερεότυπα και αρνητικές αναπαραστάσεις για την συνθήκη της αναπηρίας, με το βλέμμα στραμμένο πάντα στον άνθρωπο, σε κάθε άνθρωπο χωρίς διακρίσεις.” 

ΠΗΓΗ